Dyski twarde są jednym z najpopularniejszych nośników danych w dzisiejszych czasach. Przechowujemy na nich wiele cennych informacji, takich jak dokumenty, zdjęcia, filmy, bazy danych, pliki muzyczne itp. Jednakże, wraz z rosnącą ilością danych, zwiększa się ryzyko ich utraty. Może to prowadzić do znacznych strat finansowych, utraty ważnych dokumentów lub narażenia na niebezpieczeństwo prywatności. Utrata danych z dysków twardych niesie za sobą wiele zagrożeń.

Zagrożenia dla naszych danych gromadzonych na dyskach: 

1. Awaria sprzętu – uszkodzenie mechaniczne, przepięcie napięcia, awaria zasilacza lub niewłaściwe użytkowanie urządzenia. 
2. Ataki złośliwego oprogramowania – wirusy, robaki komputerowe i złośliwe oprogramowanie, które mogą atakować i uszkadzać pliki na dysku. 
3. Kradzież lub zguba – utrata sprzętu, takiego jak komputer czy dysk twardy, może spowodować stratę danych, zwłaszcza gdy pliki nie zostały należycie zabezpieczone ani zaszyfrowane. 
4. Uszkodzenie logiczne – błędne formatowanie, nadpisanie danych, usunięcie plików, błędy systemowe lub błędy w aplikacjach mogą spowodować utratę danych. 
5. Wypadki w miejscu pracy – wypadki, pożary lub powodzie w miejscu pracy mogą prowadzić do uszkodzenia sprzętu i utraty danych. 
6. Sabotaż lub nieumyślne działania – sabotaż, błędne działania użytkowników lub nieumyślne skasowanie danych mogą również spowodować utratę danych z dysku twardego. 
7. Korozja – korozja dysków twardych może wystąpić, jeśli nośnik jest narażony na wilgoć lub wysoką temperaturę. To może prowadzić do uszkodzenia magnetycznej powierzchni dysku twardego i utraty danych. 
8. Wiek i zużycie – dyski twarde mają ograniczoną żywotność, a starsze dyski twarde są bardziej podatne na awarie, co zwiększa ryzyko utraty danych. 
9. Przepięcia w sieci elektrycznej – nagłe przepięcia w sieci elektrycznej, w szczególności podczas burzy, mogą spowodować uszkodzenie dysku twardego i utratę danych. 
10. Niewłaściwe przechowywanie – nieprawidłowe przechowywanie dysku twardego, takie jak wystawienie na bezpośrednie światło słoneczne lub bliskie źródła ciepła, może prowadzić do awarii dysku twardego i utraty danych. 

To tylko kilka przykładowych zagrożeń, na jakie narażone są dyski twarde, warto jednak mieć świadomość ich występowania. 

Sposoby ochrony danych przed ich utraceniem 

Sposobów jest co najmniej tyle, co naszych czytelników, ale poniżej postaram się wymienić najpopularniejsze i skuteczne sposoby ochrony przed utratą danych. 

1. Kopie zapasowe – regularne tworzenie kopii zapasowych ważnych plików na zewnętrznych nośnikach, takich jak dyski twarde przenośne, płyty CD/DVD lub w chmurze, aby zapobiec utracie danych w przypadku awarii dysku twardego lub innego zdarzenia nieprzewidzianego. 
2. Zewnętrzne dyski twarde – przechowywanie ważnych danych na zewnętrznych dyskach twardych, które mogą być przenoszone i przechowywane w bezpiecznych miejscach. 
3. Szyfrowanie danych – stosowanie narzędzi do szyfrowania danych na dyskach twardych, takich jak BitLocker lub VeraCrypt, aby zapobiec dostępowi do danych przez osoby nieupoważnione. 
4. Oprogramowanie antywirusowe – instalowanie i regularne aktualizowanie antywirusa, który chroni przed atakami złośliwego oprogramowania. 
5. Unikanie ryzykownych zachowań – unikanie otwierania podejrzanych załączników e-mail lub pobierania oprogramowania z nieznanych źródeł, co może prowadzić do zainfekowania komputera złośliwym oprogramowaniem. 
6. Przechowywanie w chmurze – przechowywanie danych w chmurze, np. w usługach takich jak Dropbox, Google Drive czy OneDrive. Dzięki temu dane są zabezpieczone przed awarią sprzętu lub utratą wynikającą z innego powodu, a także zawsze są dostępne, nawet wtedy, gdy użytkownik korzysta z innego urządzenia. 
7. Ochrona przed przepięciami – stosowanie zabezpieczeń przed przepięciami elektrycznymi, takich jak listwy zasilające z filtrem przeciwprzepięciowym, aby zapobiec uszkodzeniom sprzętu i utracie danych. 
8. System plików z redundancją – korzystanie z systemów plików, które zapewniają redundancję danych, takich jak RAID, dzięki czemu w przypadku uszkodzenia jednego dysku dane nadal są dostępne. 
9. Monitorowanie stanu dysku twardego – regularne monitorowanie stanu dysku twardego za pomocą narzędzi, takich jak SMART, aby wykryć wczesne oznaki awarii i podjąć odpowiednie kroki przed utratą danych. 
10. Wybór odpowiedniego dysku twardego – wybieranie dysków twardych z wysoką jakością i długą żywotnością, takich jak dyski SSD, które są mniej podatne na uszkodzenia mechaniczne. 
11. Bezpieczne przechowywanie dysków twardych – przechowywanie dysków twardych w bezpiecznych miejscach, takich jak sejf lub szafa, aby zapobiec uszkodzeniu lub kradzieży. 
12. Oprogramowanie do odzyskiwania danych – korzystanie z oprogramowania do odzyskiwania danych, które pozwala na odzyskanie danych z uszkodzonych dysków twardych, jeśli utrata danych już nastąpiła. 

Sposoby odzyskiwania danych z uszkodzonych dysków 

1. Oprogramowanie do odzyskiwania danych – istnieje wiele programów do odzyskiwania danych, które pozwalają na odzyskanie danych z uszkodzonych dysków twardych. Jak działają? Przeszukują bloki dysków w poszukiwaniu danych, które mogą zostać odtworzone, i próbują je odzyskać. 
2. Profesjonalna usługa odzyskiwania danych – jeśli oprogramowanie nie jest w stanie odzyskać danych z uszkodzonego dysku twardego, można skorzystać z usług profesjonalnej firmy odzyskującej dane. Firmy te posiadają specjalistyczne narzędzia i wiedzę, które pozwalają na odzyskiwanie danych z uszkodzonych dysków twardych. 
3. Zmiana kontrolera dysku twardego – jeśli dysk twardy jest uszkodzony z powodu problemów z kontrolerem, można spróbować zamienić kontroler na inny działający. To czasami pozwala na przywrócenie dostępu do dysku. 
4. Zamiana elektroniki dysku twardego na identyczny model – jeśli elektronika dysku twardego jest uszkodzona z powodu uszkodzenia mechanicznego (np. przepięcia), można spróbować wymienić elektronikę dysku twardego na identyczny model i przenieść pliki z uszkodzonego dysku na nowy. Znalezienie identycznego modelu może być jednak czasochłonne i dość kosztowne. 
5. Klonowanie dysku twardego – w przypadku uszkodzenia dysku twardego z powodu uszkodzenia mechanicznego można spróbować sklonować dysk twardy na nowy, który ma identyczne parametry. Następnie można spróbować odzyskać dane z kopii dysku twardego. Istnieją specjalne narzędzia do tego procesu, wykonujące kopie binarne dysków o ile dostęp do dysku jest możliwy. Generalnie zasadą pracy przy odzyskiwaniu danych jest praca z kopią, a nie oryginalnym nośnikiem, aby zminimalizować ryzyko nadpisania, dalszych uszkodzeń. 

To tylko kilka podstawowych kroków, które można wykonać w kontekście próby odzyskiwania danych z dysków. Istnieje wiele narzędzi do tego celu. Warunkiem pracy z narzędziami jest jednak działający dostęp do dysków. 

Narzędzia do odzyskiwania danych 

Z narzędzi komercyjnych jest wiele, które warto polecić. W tym artykule skupimy się na tych, których może użyć każdy z nas, darmowych, open source. 

1. TestDisk – jest to narzędzie do odzyskiwania danych i naprawy partycji, które działa na różnych systemach operacyjnych. W tym na Windows, Linux i macOS. TestDisk może przywracać utracone partycje, odtwarzać uszkodzone sektory, naprawiać tablicę partycji i wiele innych. 
2. PhotoRec – to darmowe narzędzie do odzyskiwania danych, które działa na różnych systemach operacyjnych, w tym na Windows, Linux i macOS. PhotoRec może przywrócić utracone pliki z dysków twardych, pamięci flash, CD-ROM, DVD-ROM i innych nośników. 
3. Recuva – to narzędzie do odzyskiwania danych dla systemu Windows, które pozwala na odzyskiwanie przypadkowo usuniętych plików, takich jak zdjęcia, muzyka, dokumenty i wiele innych. Recuva może również odzyskać pliki z uszkodzonych lub sformatowanych dysków twardych. 
4. Foremost – jest to narzędzie do odzyskiwania danych dla systemu Linux, które umożliwia odzyskiwanie plików z uszkodzonych dysków twardych, pamięci flash i innych nośników. Foremost jest w stanie odzyskać wiele typów plików, takich jak zdjęcia, dokumenty itp.  
5. Scalpel – to narzędzie do odzyskiwania danych dla systemów Linux i macOS, które umożliwia odzyskiwanie plików z uszkodzonych dysków twardych i innych nośników. Scalpel jest w stanie odzyskać wiele typów plików, takich jak zdjęcia, muzyka, dokumenty itp.  
6. Pandora Recovery – to darmowe narzędzie do odzyskiwania danych dla systemu Windows. Pandora Recovery umożliwia odzyskanie przypadkowo usuniętych plików, a także plików z sformatowanych lub uszkodzonych dysków twardych. Program ma intuicyjny interfejs użytkownika, który umożliwia łatwe odzyskiwanie danych. 
7. PC Inspector File Recovery – to narzędzie do odzyskiwania danych dla systemu Windows, które umożliwia odzyskiwanie danych z uszkodzonych lub sformatowanych dysków twardych. PC Inspector File Recovery obsługuje wiele formatów plików, w tym zdjęcia, muzykę, filmy itp. 
8. Unstoppable Copier – jest to narzędzie do odzyskiwania danych dla systemu Windows, które umożliwia kopiowanie danych z uszkodzonych lub zniszczonych nośników. Unstoppable Copier jest w stanie odzyskać pliki z dysków twardych, CD, DVD, pamięci flash i innych nośników. 
9. Ddrescue – to narzędzie do odzyskiwania danych dla systemów Linux i macOS. ddrescue umożliwia odzyskiwanie danych z uszkodzonych lub sformatowanych dysków twardych i innych nośników. ddrescue ma funkcję automatycznego odczytu, która pomaga w odzyskiwaniu danych z uszkodzonych obszarów dysku. 
10. FreeUndelete – jest to narzędzie do odzyskiwania danych dla systemu Windows, które umożliwia odzyskiwanie przypadkowo usuniętych plików. FreeUndelete może odzyskać pliki z dysków twardych, pamięci flash i innych nośników. Program oferuje również funkcję podglądu plików przed ich odzyskaniem. 
11. Disk Drill – to darmowe narzędzie do odzyskiwania danych dla systemów Windows i macOS. Disk Drill oferuje funkcje takie jak odzyskiwanie przypadkowo usuniętych plików, odzyskiwanie danych z uszkodzonych dysków twardych, pamięci flash i innych nośników, a także ochronę przed utratą danych. Program ma prosty interfejs użytkownika i oferuje podgląd plików przed ich odzyskaniem. 
12. TestMyBackups – to darmowe narzędzie do testowania kopii zapasowych dla systemów Windows. TestMyBackups umożliwia sprawdzenie czy kopie zapasowe są prawidłowe i kompleksowe, a także czy można z nich pomyślnie przywrócić dane. Program oferuje automatyczne wykrywanie kopii zapasowych i obsługuje wiele formatów archiwów. 

Podsumowanie 

Temat odzyskiwania danych jest bardzo złożony i nie zawsze będziemy w stanie wykonać samodzielnie tego typu operację z powodzeniem. Warto jednak wiedzieć, że przed udaniem się do profesjonalnej firmy, która z pewnością skasuje niemałą kwotę za pomoc mamy możliwość samodzielnego sprawdzenia możliwości. Co więcej, jeżeli uszkodzenie jest spore, a my nie mamy odpowiedniej wiedzy ani przygotowanego zaplecza do takiej operacji możemy bardziej zaszkodzić nośnikowi.